La paradoja de la góndola (del supermercado, no de Venecia), que no existe y acabo de acuñar, establece que la frustración generada por el tiempo perdido eligiendo un producto es directamente proporcional a la irrelevancia de esa decisión para nuestras vidas. Dicho de otro modo, es lo que pasa cuando uno se queda mirando bidones de lavandina sin saber cuál llevarse. Poco puede variar entre una fórmula de hipoclorito de sodio y otra cuando lo que interesa es su poder de desinfección, y sin embargo ahí nos quedamos, mirando y comparando bidones como si fueran chocolates suizos.
Pero siglos antes de la existencia del supermercado como lo conocemos vivió Jean Buridan, filósofo francés que defendía la existencia del libre albedrío y afirmaba que es posible tomar cualquier decisión utilizando la razón. En respuesta, algunos críticos de su postura imaginaron la situación de un asno frente a dos montones de heno que, ante la duda infinita de cuál es el más apetitoso, no puede decidir y muere de hambre.
Se trata, según algunos, de una paradoja, ya que pudiendo comer no lo hace porque no puede decidir qué montón es más conveniente (ambos montones le parecen iguales). Pero lejos de hacerme pensar sobre el rol de la razón en la toma de decisiones, a mí esta historia me despierta una pregunta sobre el asno. Y lo que me pregunto no es qué hace o no el asno, sino qué sabe. Y, más específicamente, si sabe que no sabe cuál es la mejor decisión posible.
| Σύμφωνα με το παράδοξο της γόνδολας (του σούπερ μάρκετ, όχι της Βενετίας), το οποίο δεν υπάρχει και που μόλις επινόησα, η απογοήτευση που προκαλείται από το χαμένο χρόνο κατά την επιλογή ενός προϊόντος είναι ευθέως ανάλογη με την ασχετοσύνη αυτής της απόφασης για τη ζωή μας. Με άλλα λόγια, είναι αυτό που συμβαίνει όταν κοιτάζετε τα δοχεία χλωρίνης χωρίς να ξέρετε ποιο να πάρετε. Η διαφορά μεταξύ της μιας φόρμουλα υποχλωριώδους νατρίου από την άλλη είναι ελάχιστη, όταν αυτό που έχει σημασία είναι η απολυμαντική της δύναμη, και όμως στεκόμαστε εκεί, κοιτάζοντας και συγκρίνοντας τα δοχεία σαν να ήταν ελβετικές σοκολάτες. Αλλά αιώνες πριν από την ύπαρξη του σούπερ μάρκετ όπως το γνωρίζουμε, ζούσε ο Jean Buridan, ένας Γάλλος φιλόσοφος που υπερασπίστηκε την ύπαρξη της ελεύθερης βούλησης και επιβεβαίωσε ότι είναι δυνατό να ληφθεί οποιαδήποτε απόφαση χρησιμοποιώντας τη λογική. Σε απάντηση, μερικοί επικριτές της θέσης του φαντάστηκαν την κατάσταση ενός γαϊδάρου μπροστά από δύο δέματα σανό που, αντιμετωπίζοντας την αιώνια ερώτηση σχετικά με το ποιο είναι το πιο λαχταριστό, δεν μπορεί να πάρει μια απόφαση και πεθαίνει από την πείνα. Πρόκειται, σύμφωνα με ορισμένους, για ένα παράδοξο: ενώ μπορεί να φάει, δεν το κάνει επειδή δεν μπορεί να αποφασίσει ποιο δέμα είναι καλύτερο (και τα δύο δέματα σανό φαίνονται ίδια). Αλλά αντί να με κάνει να σκεφτώ σχετικά με το ρόλο της λογικής στη λήψη αποφάσεων, αυτή η ιστορία μου δημιουργεί μια ερώτηση σχετικά με το γαϊδούρι. Και αυτό που ρωτάω τον εαυτό μου δεν είναι το τι κάνει ή δεν κάνει ο γάιδαρος, αλλά το τι ξέρει. Και, πιο συγκεκριμένα, αν γνωρίζει ότι δεν γνωρίζει ποια είναι η καλύτερη δυνατή απόφαση. |